Jarosław Pajek Cisza
21 czerwca – 21 lipca 2023 r. | Galeria Test
wernisaż 21 czerwca (śr) 19:00
wstęp wolny

Celem procesu twórczego artysty nie była eksperymentalna prowokacja, ale uchwycenie archetypu formy i wyrażenie utopijnej tęsknoty za wyrażeniem niewyrażalnego.

Podczas wystawy będzie można zobaczyć prace Jarosława Pajka zrealizowane w latach 2000-2013. Artysta porusza w nich tematy związane z kondycją egzystencjalną człowieka, którą postrzega przez pryzmat historii rzeźby, ale także zabarwia własnymi emocjami i przemyśleniami dotyczącymi współczesności. Prace cechuje pogłębiona refleksja, której podporządkowane są środki formalne o nieprzesadnej ekspresji. Celem procesu twórczego artysty nie była eksperymentalna prowokacja, ale uchwycenie archetypu formy i wyrażenie utopijnej tęsknoty za wyrażeniem niewyrażalnego. Sztuka Jarosława Pajka jest zorientowana na sacrum, a jej podmiot prowadzi zawsze swój osobisty dialog z absolutem.

Zawsze, kiedy podejmuję pracę w tym niełatwym materiale, jakim jest kamień (granit), mam świadomość, że rozpoczynam wyprawę w nieznane.

Najkamienniejsze (fragment tekstu Tamary Woźniak-Książek)

Jak wyrazić niewyrażalne, będąc przekonanym, że niewyrażalne w sztuce jest zawartością, bez której o sztuce nie mówimy? W grupie prac, które są przedmiotem niniejszej analizy, zrealizowanych w latach 2000-2013 Jarosław Pajek poszukuje odpowiedzi na to pytanie. Rzeźby artysty są materialne, konkretne, zakotwiczone głęboko w naturze kamienia. W dziele wzajemne relacje jego części wyrażają utopijną tęsknotę spełnienia nieosiągalnego, wiążąc to, co świeckie, z tym, co święte, w abstrakcyjnej odmaterializowanej formie. Podejście artysty do materialnego tworzywa staje się motorem napędowym myśli, a forma instrumentem poznawania i doświadczania przez nie tej sfery, dla której istotne jest to, co niematerialne, mimo iż ukształtowane w innej, metafizycznej przestrzeni. W formie eksponowanych prac artysty na pierwszą pozycję wybija się ich abstrakcyjny, geometryczno – mistyczny porządek zwracający uwagę na więzi ze sferą już wspomnianych wartości nadprzyrodzonych. Uznając, że forma tych dzieł jest celem procesu twórczego zrealizowanego pomiędzy różnymi płaszczyznami rzeczywistości, artysta odrzuca wszystko to, co nie określa duchowej istoty problemu. W procesie interpretacji musimy więc przechodzić od tego, co rzeczywiste, do tego, co pojęciowe. Bowiem w tych obiektach materia — granit — dominuje nad kreowanym przesłaniem. Materia jest prawie wszystkim. Jeśli twórca pozwoli jej przemówić, z materii czerpie inspirację. Świadomość takiego uzależnienia przekazu artystycznego, przenikanie się treści i formy w rzeźbach oraz dążenie do syntezy i pewnej formalnej ascezy sprawia, że twórca osiąga efekt niebywałej kondensacji i siły, odkrywając w tworzonych formach to, co istotne i trwałe. Tak więc każda rzeźba, która nie poprzestaje na samej sobie, wskazuje na to «więcej», które ją przekracza, jest metaforą, wizualnym świadectwem tego, o czym wiemy, że jest. Możemy więc zaryzykować stwierdzenie, że obdarzony intuicją artysta wskazuje nam możliwość symbolicznego upodmiotowienia rzeczywistości, a także, iż w formie dzieła pojmowanej jako coś trudno osiągalnego, zmierzając ku umykającej «istocie rzeczy», redukuje wielość rozwiązań, by stwarzać to, co konieczne. Pogłębiona refleksja wyrażona językiem uproszczonych form zintegrowanych z przestrzenią przekonuje swoim układem nawet wówczas, gdy geometryczny porządek elementów rzeźby zostaje zakłócony.

W tych obiektach materia — granit — dominuje nad kreowanym przesłaniem. Materia jest prawie wszystkim. Jeśli twórca pozwoli jej przemówić, z materii czerpie inspirację.

Artysta o sobie

Zawsze, kiedy podejmuję pracę w tym niełatwym materiale, jakim jest kamień (granit), mam świadomość, że rozpoczynam wyprawę w nieznane. Ingerując w jego naturalny kształt, mam również poczucie odpowiedzialności. Szacunek do materiału, analiza organicznej formy, jak najmniejsze destrukcyjne działanie oraz wpisanie tematu w naturalny kształt to zadania, które stawiam sobie na początku pracy. Poszukiwanie formy, tej według mnie najwłaściwszej, sprawia, że stając przed tą z pozoru surową bryłą, odczuwam pewien rodzaj zawahania. Krążę wokół kamienia, godzinami wpatruję się w niego, niejako oczekując wyraźnej podpowiedzi. Naturalne piękno czasem paraliżuje, powstrzymuje śmiałość w działaniu. Jak już wspominałem, nie chcę brutalnie destruować dziewiczej formy, ale nie mogę się jej bezwolnie podporządkować. Potrzebuję skupienia, wpatrzenia się, przeanalizowania różnych wersji. Oczywiście istnieje zawsze ryzyko, że popełnię błąd, niestety muszę się z tym liczyć i być może zaczynać wszystko od nowa. Natura kamienia, jego historia oraz symbolika to wartości same w sobie, o których nie należy zapominać. Praca nad formą nigdy nie może być przewidziana do końca. Bywa, że podczas procesu tworzenia decyzje podejmuje nie tylko artysta, ale również materia, z której tworzy. Wrażliwy, potrafiący wsłuchać się w kamień rzeźbiarz umie zaakceptować i wykorzystać podpowiedzi płynące z kamienia.

Podczas procesu tworzenia decyzje podejmuje nie tylko artysta, ale również materia, z której tworzy. Wrażliwy, potrafiący wsłuchać się w kamień rzeźbiarz umie zaakceptować i wykorzystać podpowiedzi płynące z kamienia.

Jarosław Pajek

Urodził się w 1963 r. Ukończył studia artystyczne na Uniwersytecie M. C. Skłodowskiej w Lublinie. Dyplom (1989) w pracowni rzeźby prof. Sławomira Mieleszki. Doktorat (2013) na Wydziale Rzeźby i Intermediów Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Otrzymał nagrody i odznaczenia, m. in. Srebrny Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2019). Od 1992 roku pracuje w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Jest kuratorem i kustoszem kolekcji rzeźby. Twórczość w zakresie rzeźby: medale, małe formy rzeźbiarskie, rzeźba kameralna i plenerowa.

• Koordynatorka: Anna Hlebowicz a.hlebowicz@mik.waw.pl  tel. 22 622 66 83.
• Współpraca: Apoloniusz Węgłowski