Oglądając spektakl poznajemy różne formy twórczości osób g/Głuchych, a także bogactwo Polskiego Języka Migowego i jego możliwości performatywne.

Fot. Lech Baczyński

Moje ręce krzyczą. Teatralny manifest g/Głuchych
Performans w polskim języku migowym z tłumaczeniem na język foniczny
• 4 lutego 2024 r. (nd) 19:00 – I termin
• 5 lutego 2024 r. (pn) 19:00 – II termin
Czas trwania ok. 90 min
Bilety 25 zł
Kawiarnia otwarta przed spektaklem

• reżyseria: Natalia Świniarska
• wykonanie: Małgorzata Mickiewicz, Aleksandra Lipska, Mateusz Kłoskowski

Spektakl w wykonaniu osób g/Głuchych, które ze swojej perspektywy mówią o tym, jak funkcjonują w społeczeństwie, z czym mierzą się od najmłodszych lat. To wydarzenie, które uświadamia nam, że osoby g/Głuche to przede wszystkim mniejszość kulturowo-językowa, a nie grupa osób z niepełnosprawnością.  Pokazuje różne formy twórczości osób g/Głuchych, a także bogactwo Polskiego Języka Migowego i jego możliwości performatywne.

Przedstawienie powstało na podstawie  piętnastu rozmów-wywiadów przeprowadzonych z osobami czującymi przynależność do środowiska i kultury g/Głuchych. Podejmowane są tematy bliskie  codziennemu funkcjonowaniu osób g/Głuchych we własnym środowisku bez dźwięku i problemach wynikających z przymusu odnalezienia się w świecie z dźwiękiem.

Spektakl został zrealizowany w ramach projektu dyplomowego Natalii Świniarskiej na kierunku pedagogika teatru, na studiach prowadzonych przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie w kooperacji z Instytutem Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Promotorką projektu dyplomowego była Justyna Sobczyk ─ reżyserka, pedagożka teatru, twórczyni Teatru 21, Prezeska Zarządu Fundacji Teatr 21, wykładowczyni na Akademii Teatralnej w Warszawie oraz Uniwersytecie Warszawskim.

Premiera spektaklu odbyła się 25 maja 2023 r. w Starej Baszcie przy ulicy Okopowej 15 w Olsztynie, gdzie obecnie mieści się Sznaps Bar (tu swoje próby miała Pantomima Olsztyńska). Wydarzenie wspierają: Olsztyńskie Stowarzyszenie Głuchych, Polski Związek Głuchych w Olsztynie oraz Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Gest”.

Po spektaklu odbędzie się spotkanie z twórcami.

Zapraszamy  osoby g/Głuche i słyszące, dorosłych i młodzież.

O spektaklu pisze Paulina Ilska (e-kalejdoskop.pl)

Spektakl został pokazany na Słodkobłękitach czyli Zgierskich Spotkaniach Małych Teatrów 2023, gdzie zdobył nagrodę główną. Za prezentację najpełniej mówiącą „własnym głosem, we własnej sprawie i na własną odpowiedzialność” jury (w składzie: Weronika Fibich, Marcin Brzozowski, Leszek Karczewski) uznało spektakl-manifest „Moje ręce krzyczą” Teatru Natalii Świniarskiej z Olsztyna (nagroda główna im. Mariana Glinkowskiego). Trudno polemizować z tym wyborem, bo przedstawienie rzeczywiście miało ogromną siłę rażenia. Teatralne przedstawienie realiów, w jakich funkcjonują osoby g/Głuche uświadamiało, że klasyfikowanie ich jako osób z niepełnosprawnością to błąd systemu. W istocie mamy do czynienia z mniejszością kulturowo-językową. Postrzegamy g/Głuchych poprzez kalki społeczne czy medyczne, co powoduje, że umyka nam istota sprawy. To społeczność, która wypracowała własny język, nie mający prostego przełożenia na mówienie i pisanie w języku polskim, nauczanym poprzez głoskowanie, litera po literze. W języku migowym, najchętniej stosowanym przez osoby g/Głuche, ważny jest wyrazisty symbol, często jedno słowo reprezentuje jeden gest. Wypracowano też własną, odrębną gramatykę, dzięki czemu można się sprawnie porozumiewać. Przemoc symboliczna wobec osób g/Głuchych zaczyna się już od pierwszych lat życia, gdy zmusza się je do bolesnych i absurdalnych ćwiczeń logopedycznych, do czytania z ruchu warg i noszenia aparatów słuchowych, by „doskoczyli” do obowiązującej „normy” – zamiast uszanować ich odmienność i stworzyć dla niej miejsce w przestrzeni społecznej. Jednym z najciekawszych chwytów teatralnych we wspomnianym spektaklu było odwrócenie sytuacji – postawienie widzów w sytuacji mniejszości, zaproszenie ich na scenę do wzięcia udziału w quizach, np. z „oralizacji”, czyli czytania z ruchu warg. Niby temu kibicujemy i klaszczemy niczym publiczność w telewizyjnym show, a jednak czujemy, że pod spodem kryje się ironia. I smutek, że jest jak jest. Sytuację osób g/Głuchych rozpisano na nagrania filmowe, w których swoje historie opowiada kilkanaście osób oraz na troje aktorów (Małgorzata Mickiewicz, Ola Lipska, Mateusz Kłoskowski), którzy na żywo, niezwykle ekspresyjnie, przedstawiają je na scenie. Spektakl ma świetną dynamikę i rytm, a posługiwanie się językiem migowym i związana z nim naturalna ekspresja cielesna wprowadzają dodatkowy walor swoistej teatralizacji. Jednocześnie aktorzy zachowują prostotę i czystość przekazu, gestu. Scena, w której Ola Lipska udowadnia, jak słyszy i czuje muzykę, tańcząc i rapując wraz z reżyserką Natalią Świniarską, wywraca na nice wszelkie kalki i schematy związane z postrzeganiem „normy” i „niepełnosprawności”.

Wydarzenie wspierają:

• Olsztyńskie Stowarzyszenie Głuchych
• Polski Związek Głuchych w Olsztynie
• Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Gest”

koordynatorka: Agnieszka Daroch a.daroch@mik.waw.pl

Projekt: Tomasz Grabowski (MIK)