Zapraszamy na premierę! Czas akcji spektaklu to 300 lat lub 60 minut. Tak, to możliwe – dzięki performatywnemu przetwarzaniu historii Bronisławy Niżyńskiej, twórczyni XX-wiecznego neoklasycyzmu.

Niżyńska Piano Forte

premiera performansu
19 grudnia 2024 r.  (czw.) 19:00 | SZTUKA NOWA x MIK
KUP BILET

Twórcy spektaklu, czerpiąc z biografii Niżyńskiej, wybierają kluczowe momenty jej życia i przetwarzają je na język choreograficzny. Spotkanie Niżyńskiej (Daniela Komędera) z samą sobą prowadzi do ponownego przeżywania emocji towarzyszących przełomowym wydarzeniom, aby wydobyć z nich nową jakość i osobisty język wyrazu. Ten proces odbija uniwersalne doświadczenia: geny, wychowanie, środowisko dorastania, zdarzenia i relacje – wszystko to wpływa na kształtowanie zarówno zasobów człowieka, jak i jego bezsilności, witalności i bierności, miłości i nienawiści, poczucia winy i krzywdy oraz innych wewnętrznych dychotomii.

Spektakl jest formą wewnętrznej komunikacji, która odzwierciedla się w tym, co wspólne i uniwersalne. W szczególny sposób wyraża się to w kontakcie Niżyńskiej z rytmem, muzyką i współgłosem, które na scenie materializuje Katarzyna Piszek.

W warstwie choreograficznej twórcy nawiązują do Les noces (Wesele) – dzieła Niżyńskiej z muzyką Igora Strawińskiego, którego premiera odbyła się w Paryżu w 1923 roku. Było to dzieło przełomowe zarówno dla Niżyńskiej, jak i dla całej choreografii awangardowej.
Historycy tańca określają Les noces jako protofeministyczne – w dziele tym Niżyńska porzuca radosny charakter typowego wesela, jednocześnie ożywiając surowy i ograniczający obowiązek kobiety do zamążpójścia.
W Les noces ciemna i ponura scenografia stanowi tło dla prostych kostiumów i sztywnych ruchów. Indywidualność tancerki zostaje w choreografii celowo usunięta – tancerze poruszają się jak na z góry określonej ścieżce, podkreślając symboliczny wymiar małżeństwa jako narzędzia utrzymania i rozwoju społeczności.

Inspirując się tym dziełem, Daniela Komędera wraz z zespołem Sztuki Nowej (Babicka, Dashuk, Jankowska, Ostrowska, Perkowski, Piszek, Żakowski) reinterpretuje Les noces. Twórcy podejmują polemikę z oryginalnym dziełem, przyglądając się momentowi jego powstania – czasom, gdy Niżyńska mierzyła się z osobistymi kryzysami, takimi jak porzucenie przez męża podczas rewolucji w Rosji, ucieczka z dziećmi i matką z Kijowa, problemy finansowe, a także kryzysy twórcze i emocjonalne. Jednak ten trudny okres przyniósł także sukces, który zdefiniował jej miejsce w historii tańca.
Spektakl Niżyńska piano forte stawia pytania o sytuację współczesnej kobiety – tancerki, choreografki, artystki – i przygląda się jej dążeniu do wypracowania osobistego języka wyrazu w świecie pełnym ograniczeń i oczekiwań.

• reżyseria: Dawid Żakowski
• taniec i choreografia: Daniela Komędera
• muzyka: Katarzyna Piszek aka Kasai
• dramaturgia: Patrycja Babicka
• reżyseria światła: Tadeusz Perkowski

Czas akcji spektaklu to 300 lat lub 60 minut. Czy to możliwe? Tak, jeśli metodą twórczą czyni się performatywne przetwarzanie historii.

Bronisława Niżyńska (1891–1972) – rosyjska tancerka i choreografka pochodzenia polskiego, córka tancerzy Tomasza i Eleonory Niżyńskich, siostra słynnego tancerza Wacława. Miała ogromy wpływ na sztukę taneczną swoich czasów. Była również pedagożką, nauczycielką i organizatorką, co niejednokrotnie udowodniła. Dzięki krytycznemu podejściu do swojego wykształcenia, chęci zmian i poszerzania artystycznych horyzontów oraz niewiarygodnej potrzebie kreacji Niżyńska stała się twórczynią XX‐wiecznego neoklasycyzmu.