Mazowsze w Koronie. Muzyczne Wieczory w zabytkach architektury mazowieckiej – podsumowanie projektu w latach 2001-2021

Projekt “Mazowsze w Koronie” został zamknięty.

Mazowsze w Koronie. Muzyczne Wieczory w zabytkach architektury mazowieckiej – podsumowanie projektu w latach 2001-2021

Wędrujący Festiwal muzyczny Mazowsze w Koronie, projekt Mazowieckiego Centrum Kultury i Sztuki przemianowanego w 2014 roku na Mazowiecki Instytut Kultury, jest realizowany na Mazowszu od 2001 roku. Wówczas naszym celem było wprowadzenie do krwiobiegu kultury województwa mazowieckiego – szczególnie w małych ośrodkach miejskich i wiejskich – sztuki muzycznej na wysokim poziomie artystycznym, która nie była tam obecna, tym samym umożliwienie miejscowej społeczności uczestnictwa w koncertach wysokiej rangi, do których wcześniej nie miała dostępu.

Wieczór Muzyczny 165., Wielki koncert symfoniczny “Odrodzenie”, XVI edycja Festiwalu “Mazowsze w Koronie” 3 maja 2019 roku, Kościół pw. Świętego Wojciecha w Nasielsku (lata budowy zabytku architektury 1899 -1904) powiat nowodworski. Wykonawcy: Orkiestra Sinfonia Viva w rozszerzonym składzie, Tomasz Radziwonowicz –dyrygent. W programie dzieła: Wagnera, Karłowicza, Czajkowskiego, Moniuszki. Fot. Aleksander Szamałek.

Przestrzenią dla tych działań miały być piękne wnętrza zabytków architektury sakralnej i świeckiej oraz historyczne plenery. Na koncertach wykorzystywano naturalne warunki akustyczne danego zabytku. Nie planowano mikrofonów, kolumn, odsłuchów i wzmacniaczy. Muzyka miała zabrzmieć w sposób naturalny. Tak realizowano ekologiczny aspekt projektu.

Znakiem rozpoznawczym cyklu, zarazem niezmiennym elementem scenograficznym stały się kompozycje różnej wielkości świec umieszczone w metalowych korytkach i talerzach, które przez lata tej muzycznej wędrówki oświetlały swoim blaskiem kilkadziesiąt miejsc na Mazowszu. Każdy z koncertów odznaczał się również, poza jednorodną, konsekwentną grafiką druków drobnych tyczących Festiwalu, starannie opracowaną oprawą scenograficzną, tworzącą estetyczną, wizualną jakość i wyjątkowy klimat, składające się zarazem na wizerunek promocyjny cyklu, a co najważniejsze we współpracy ze Współorganizatorami/Partnerami z Mazowsza, z dużym udziałem ich kreatywności (np. Dworek w Żabiej Woli – budowa sceny, tkaniny).

Beneficjentem projektu były gminne i miejskie ośrodki kultury, muzea, Gminy, Wydziały Kultury i Promocji Urzędów Powiatowych, z którymi Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki a później Mazowiecki Instytut Kultury wspólnie realizowały Wieczory Muzyczne. Poszczególne wydarzenia powstawały w dialogu z Partnerami projektu. Razem z nimi budowaliśmy publiczność dla tej wysokiej sztuki. Partnerzy wspierali również projekt finansowo. (np. w ubiegłym roku podczas pandemii: Sokołowski Ośrodek Kultury w 2020 roku – 30 000 zł i poczęstunek dla chóru i orkiestry, oświetlenie, dekoracje świec, obsługa techniczna, parafia w Sokołowie Podlaskim – udostępnione bezpłatnie miejsce koncertu i garderoby; Węgrowski Ośrodek Kultury – 15 000 zł i poczęstunek dla orkiestry, garderoby, oświetlenie, kompozycje świec w Bazylice, obsługa techniczna, parafia w Węgrowie – udostępnione bezpłatnie miejsce koncertu, Powiat Kozienicki – 2 500 zł, dekoracja, poczęstunek, parafia w Opactwie – udostępnione bezpłatne miejsca koncertu i garderoby).

Do końca 2020 roku – XVII edycji Festiwalu zorganizowano 177 koncertów.

Były to koncerty wielkie, symfoniczne, a nawet oratoria (Sokołów Podlaski, Węgrów, Kadzidło, Myszyniec, Radom, Nasielsk, Grójec, Przasnysz) oraz mniejsze koncerty chóralne, muzyki dawnej i kameralne (m.in. Krasne, Krzynowłoga Mała, Szydłowiec, Mariańskie Porzecze, Lewiczyn, Przasnysz, Opactwo, Wysokie Koło, Młochów, Łochów, Nowy Dwór Mazowiecki, Maków Mazowiecki, Pułtusk, Kozienice, Czerwińsk nad Wisłą, Brok, Serock, Miedzna, Dłużew, Żabia Wola, Jeruzal, Szymanów, Wola Kiełpińska, Glinianka, Sadowne, Szreńsk, Liw, Czernice Borowe, Góra Kalwaria, Czersk).

Programy koncertów, kompozytorzy, dzieła

Na koncertach cyklu Mazowsze w Koronie prezentowano muzykę różnorodną pod względem stylistycznym, tworzoną w okresie 1 000 lat. Najstarsze zabytki muzyczne z końca X wieku naszej ery, pochodzące z klasztorów z rejonu Szwajcarii, odtworzył na koncertach Festiwalu zespół wokalny Bornus Consort pod kierunkiem artystycznym Marcina Bornus-Szczycińskiego. Ale grano również dzieła kompozytorów współczesnych powstałe w XX i XXI wieku wykonywane przez Orkiestrę i Chór Filharmonii Narodowej, Orkiestrę Sinfonia Iuventus, Sinfonia Viva, Concerto Avenna, Chór Szkoły Głównej Handlowej, Warszawski Chór Międzyuczelniany, Zespoły Marii Pomianowskiej (m.in. Szymanowski, Paderewski, Karłowicz, Mahler, Kilar, Penderecki, Górecki, Lutosławski, Radziwonowicz, Pomianowska, Koszewski). W programach Wieczorów Muzycznych pojawiały się utwory europejskich mistrzów: Bacha, Vivaldiego, Haendla, Mozarta, Haydna, Moniuszki, Chopina, Wagnera, Czajkowskiego i Beethovena. W wielu ośrodkach publiczność usłyszała je po raz pierwszy (np. Sokołów Podlaski – IX Symfonia Ludwiga van Beethovena, Symfonie Gustava Mahlera; I Koncert skrzypcowy i Stabat Mater Karola Szymanowskiego; Węgrów – Koncert skrzypcowy D-dur Ludwiga van Beethovena, Symfonie Gustava Mahlera, Symfonia Josepha Haydna, Msza Koronacyjna Wolfganga A. Mozarta, Kadzidło – Requiem Wolfganga A. Mozarta).

Poza należącymi do nurtu klasycznego w programie cyklu znalazły się koncerty eksperymentujące z instrumentarium, brzmieniem i łączące rozmaite stylistyki muzyczne oraz różnych wykonawców z Europy, Azji, Afryki (polska muzyka ludowa, muzyka etniczna z 5 kontynentów, rockowa, jazzowa). Na pierwszym miejscu tutaj znajdują się programy Marii Pomianowskiej (Chopin na 5 kontynentach, Kolędy na 5 kontynentach, LutoSłowianie, Etno Moniuszko, Z Kolbergiem po Afryce i Azji, Odrodzony dźwięk. The Voice of Suka). Na drugim – koncert Nuty Wielkiego Pasterza autorstwa Krzysztofa Trebuni-Tutki (muzyka góralska w wykonaniu zespołu Trebunie-Tutki, klasyczny, mieszany chór WCHM z warszawskiego kościoła św. Anny, stylistyka jazzowa – saksofonista i stylistyka rockowa – gitarzysta basowy). Na trzecim miejscu np. 100. koncert cyklu w Węgrowie (połączenie muzyki chóralnej z artystycznymi działaniami Teatru Ruchu). Zespół Instrumentów Dawnych ARS NOVA zestawił w swoim koncercie muzykę dawną z muzyką kurpiowską, towarzysząc ludowej śpiewaczce z Myszyńca. Oryginalne programy zawierały również koncerty pt. Kanty polskie i ruskie (muzycy z Krakowa i Ukrainy), Pieśni pielgrzymów (zespół ARS NOVA i dziecięcy chór). W ubiegłym roku realizowana była propozycja lutnisty Antona Biruli z Akademii Muzycznej w Bydgoszczy pt. Barokowe odcienie lutni w wykonaniu zespołu LUTEDUO PLUS. Autor programu łączy brzmienie dawnego instrumentarium barokowego (lutnie, gitara, teorba) z brzmieniem współczesnych elektronicznych organów w barokowym repertuarze.

W czasie trwania Festiwalu zacieśniały się i utrwalały kontakty, dobre relacje i interakcje z Partnerami oraz Odbiorcami i Uczestnikami projektu, niezmiennie z wielką uważnością ze strony MIK na potrzeby społeczności lokalnych. Obserwowaliśmy efekty inspirowania Festiwalem i rosnącą kreatywność. Przy okazji projektu Mazowsze w Koronie wydano dwie płyty z programami Marii Pomianowskiej, której koncerty na Mazowszu spotkały się z wielkim aplauzem. Jako organizatorzy Festiwalu, w związku z realizacją jednego z koncertów, wystąpiliśmy z pomysłem i zainicjowaliśmy akcję zbiórki środków – podjętą i przeprowadzoną przez lokalną społeczność – na wmurowanie pamiątkowej tablicy w kościele w Górze Kalwarii, upamiętniającej postać Marszałka Koronnego Franciszka Bielińskiego, patrona ulicy Marszałkowskiej w Warszawie, który został pochowany w krypcie kościoła.

Odbyły się również dwa warsztaty muzyczne w Przasnyszu dla miejscowego parafialnego chóru poświęcone wykonawstwu chorału dominikańskiego oraz emisji głosu i przygotowaniu utworów Maryjnych Henryka Mikołaja Góreckiego. Kompozycje wielogłosowe Góreckiego zostały następnie wykonane przez amatorski chór na koncercie Zespołu Trebunie-Tutki w Przasnyskiej Farze.

Artyści festiwalu, soliści, zespoły, humaniści

W koncertach Festiwalu brały udział zespoły z Mazowsza: Chór Miasta Siedlce, Chór dziecięcy z Przasnysza, Teatr amatorski Balonik, Chór dziecięcy Zespołu Szkół im. Jana Pawła w Łazach pod kierownictwem Olivii Kaczyńskiej.

Wystąpiło również wielu wybitnych artystów profesjonalnych, m.in. Konstanty A. Kulka – skrzypce, Wanda Wiłkomirska – skrzypce, Kwartet Prima Vista, Adam Kruszewski – baryton, Urszula Kryger – mezzosopran, Władysław Kłosiewicz – klawesyn, Maria Machowska – skrzypce, Maria Pomianowska – suka biłgorajska, Anna Mikołajczyk – sopran, Karol Radziwonowicz – fortepian, Tytus Wojnowicz – obój oraz młodzi artyści wokaliści z Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina i skrzypkowie, np. z Kursu Muzyki Solowej i Kameralnej w Jadwisinie, gdzie szlifowali talenty pod kierunkiem prof. Wandy Wiłkomirskiej.
Orkiestrami symfonicznymi dyrygowali: Antoni Wit, Tadeusz Wojciechowski, Tomasz Radziwonowicz, Ewa Strusińska, Jakub Chrenowicz, Dariusz Zimnicki.

Chórami dyrygowali: Henryk Wojnarowski i Bartosz Michałowski (Filharmonia Narodowa), Tomasz Hynek (chór SGH), Teresa Gręziak, Elżbieta Siczek, Borys Somerschaf (WCHM), ks. Kazimierz Szymonik (Chór Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego).

Na wielu Wieczorach o dziejach naszego regionu opowiadali znakomici historycy m.in. 
z Uniwersytetu Warszawskiego : prof. dr hab. Henryk Samsonowicz (Rektor Uniwersytetu Warszawskiego i Minister Edukacji Narodowej w Rządzie Tadeusza Mazowieckiego) oraz prof. dr hab. Jolanta Choińska – Mika (prorektor Uniwersytetu Warszawskiego  w latach 2016-2020).

Koncerty prowadzili: prof. dr hab. Małgorzata Komorowska, Elżbieta Artysz, Józef Kański, Malina Sarnowska, Igor Pogorzelski; dziennikarze z Polskiego Radia – Piotr Matwiejczuk, Adam Suprynowicz, Andrzej Sułek, Adam Rozlach oraz autorzy wielu oryginalnych programów koncertów: prof. dr hab. Maria Pomianowska, Józef Kolinek, Marcin Bornus- Szczyciński i Anton Birula.

 Na zakończenie

Pierwszy koncert Festiwalu Mazowsze w Koronie odbył się w Makowie Mazowieckim (Kościół parafialny, Chór Kameralny Uniwersytetu Warszawskiego), 50. Wieczór Muzyczny w Przasnyskiej Farze (Orkiestra Sinfonia Viva pod dyr. T. Radziwonowicza), 100. Wieczór w Bazylice Mniejszej w Węgrowie (Chór SGH i Teatr Ruchu Balonik), 150. koncert w Katedrze w Radomiu (Orkiestra i Chór Filharmonii Narodowej).

Kapituła Nagrody Ambasador Wschodu 2016, działająca w województwie lubelskim, przyznała projektowi Mazowsze w Koronie Wyróżnienie w kategorii Projekt. Uroczystość odbyła się na odbudowanym Zamku w Janowie Podlaskim. Poczuliśmy wielką radość i wzmocnienie satysfakcji z naszej działalności, gdyż fakt ten potwierdził wysoką rangę MIK jako instytucji artystycznej.

Satysfakcję MIK z oddanej pracy nad realizacją Festiwalu Mazowsze w Koronie ugruntowały rezultaty naszych działań muzycznych, takie jak m.in. powstanie Szkoły Muzycznej I st. w Sokołowie Podlaskim, rozwój Ogniska Muzycznego w Węgrowie, stała obecność dużych form muzyki klasycznej w kościele w Kadzidle ze wsparciem Filharmonii Kameralnej im. W. Lutosławskiego w Łomży, samodzielne organizowanie przez Partnerów koncertów muzyki klasycznej, oraz kształcenie publiczności w wielu ośrodkach, np. w Górze Kalwarii, Grójcu, Węgrowie, Sokołowie Podlaskim i w powiecie kozienickim. Szlaki dla sztuki muzycznej zostały w wielu miejscowościach naszego regionu przetarte.

Ewaluację projektu przeprowadziła grupa socjologów pod kier. dr Magdaleny Ochał. Publiczność na koncertach badanych przez socjologów określiła je jako „imprezy z wyższej półki”. Uznała je za najistotniejsze lub najważniejsze wydarzenia w kalendarzu kulturalnym danej miejscowości. Badacze projektu zauważyli obecność na koncertach, jakże cenną, wielopokoleniowych rodzin i przewagę wśród publiczności kobiet.

Edycja XVIII Festiwalu, pierwsza odsłona maj – czerwiec 2021 r.

Na Wieczorach Muzycznych XVIII edycji Festiwalu Mazowsze w Koronie Anno Domini 2021, będzie dominowała kameralistyka.

I odsłona Festiwalu obejmuje trzy koncerty: w monumentalnym kościele pw. św. Wojciecha w Nasielsku (lata budowy zabytku architektury 1899 –1904), w Konkatedrze pw. Niepokalanego serca NMP w Sokołowie Podlaskim (kościół w stylu modernistycznym z 1951 roku) i na dziedzińcu (plener) Nowodworskiego Ośrodka Kultury (zespół zabytkowych budynków koszar wojskowych z przełomu XIX i XX wieku) w Nowym Dworze Mazowieckim.
II odsłona projektu zaplanowana jest we wrześniu i październiku 2021 r.

Koncert inauguracyjny XVIII edycji Festiwalu, zaplanowany na niedzielę 23 maja br. w Nasielsku, pt. Perły muzyki polskiej, autorstwa profesora Akademii Muzycznej w Krakowie – znanej multiinstrumentalistki dr hab. sztuki muzycznej Marii Pomianowskiej, jest jedną z propozycji, jakie przygotowaliśmy dla publiczności na Mazowszu w drugim roku ograniczeń nałożonych z powodu pandemii na życie społeczne w kraju. Koncert jest podróżą po świecie polskiej muzyki ludowej i klasycznej od epoki średniowiecza do współczesności. Choć utwory polskich kompozytorów pisane są głównie na instrumentarium klasyczne, swoim bogactwem fakturalnym i przestrzennym zachęcają do poszukiwania dla nich innych barw a przez to wartości brzmieniowych. Poprzez zestawienie brzmień klasycznych z ludowymi powstaje artystyczny przekaz adresowany do bardzo szerokiego odbiorcy ulokowanego we współczesnej rzeczywistości.

W koncercie przedstawione zostaną dzieła kompozytorów polskich: F. Chopina i S. Moniuszki zaaranżowane na instrumenty klasyczne, ludowe i dawne oraz współczesne kompozycje Marii Pomianowskiej. W programie pojawią się także utwory ludowe z różnych zakątków Polski, w tym z Mazowsza. Ważnym elementem spinającym całość programu jest improwizacja, wynikająca z inspiracji muzyką wybitnych kompozytorów polskich oraz rytmów i melodii polskiej wsi. „Od dawna wiadomo, że w muzyce klasycznej, sięganie do folkloru wiąże się z fascynacją dawnością, specyfiką i prostotą muzyki ludowej. Jej własne, autonomiczne piękno może być pierwszą przyczyną zainteresowania profesjonalnego twórcy. W ten sposób program Perły muzyki polskiej tworzy homogeniczną całość o nowatorskim charakterze.” (z opisu programu autorskiego koncertu prof. Marii Pomianowskiej). Ze względu na ograniczenia pandemiczne Nasielski Ośrodek Kultury przygotowuje transmisję koncertu w Internecie.

Drugi przystanek dla muzycznego Festiwalu wędrującego po Mazowszu od 2001 roku sytuujemy w tym roku w Sokołowie Podlaskim. 6 czerwca planujemy koncert pt. Ennio Morricone – Mistrz muzycznych pejzaży w wersji kameralnej, przygotowanej przez szefa Orkiestry Kameralnej Filharmonii Narodowej Jana Lewtaka i w wykonaniu Zespołu Kameralnego Filharmonii Narodowej. Będzie to muzyczne pożegnanie z legendą muzyki filmowej Ennio Morricone (1928–2020) – wszechstronnym, światowej sławy włoskim artystą, który odszedł 6 lipca 2020 roku w Rzymie w wieku 91 lat. Ten wybitny kompozytor stworzył muzykę do ponad czterystu filmów, wśród nich: Misja, Karol. Człowiek, który został papieżem, Karol – Papież, który pozostał człowiekiem. Ennio Morricone był laureatem wielu nagród: Złotego Globu za muzykę do filmu Misja; nagród BAFTA za najlepszą muzykę do filmów: Dawno temu w Ameryce, Misja, Nietykalni i Cinema Paradiso. W 2007 roku otrzymał Honorowego Oskara przyznanego za całokształt twórczości przez Amerykańską Akademię Filmową. Artysta wielokrotnie odwiedzał Polskę. Dyrygował orkiestrami m.in. w Warszawie i Krakowie.

Na Festiwalu Mazowsze w Koronie zapowiada się kolejny interesujący Wieczór Muzyczny, który po raz pierwszy w tym cyklu poprowadzi popularny dziennikarz Polskiego Radia Paweł Sztompke. Wspomnimy Wielką Postać Kultury współczesnego Świata.

Trzeci koncert pierwszej odsłony projektu planowany jest 18 czerwca na historycznym dziedzińcu NOK w Nowym Dworze Mazowieckim. Tu w warunkach plenerowych, z nagłośnieniem, o godz. 21.00 zostanie powtórzony program Ennio Morricone – Mistrz muzycznych pejzaży w wersji kameralnej przygotowanej przez Jana Lewtaka kierownika Orkiestry Kameralnej Filharmonii Narodowej.

Wykonawcy, artyści

I odsłona projektu maj – czerwiec 2021 roku

23 maja, godz. 19.00 NASIELSK – Kościół pw. Św. Wojciecha (transmisja w Internecie)

ZESPÓŁ MARII POMIANOWSKIEJ

• Maria Pomianowska – śpiew, fidele kolanowe, kierownictwo artystyczne, opracowanie utworów
• Katarzyna Gacek-Duda – flety
• Hubert Giziewski – akordeon
• Wojciech Lubertowicz – bębny
• Igor Pogorzelski – słowo o muzyce

6 czerwca, godz. 18.00 SOKOŁÓW PODLASKI – Konkatedra pw. Niepokalanego Serca NMP
18 czerwca, godz. 21.00 NOWY DWÓR MAZOWIECKI – historyczny dziedziniec przy NOK (plener)

ZESPÓŁ KAMERALNY FILHARMONII NARODOWEJ pod kierunkiem Jana Lewtaka:

• Jan Lewtak – skrzypce
• Robert Putowski – wiolonczela
• Magdalena Schabowska – sopran
• Maria Lewicka – flet poprzeczny, flet piccolo, flet altowy
• Joanna Monachowicz – obój, rożek angielski
• Witold Lewicki – harmonijka ustna
• Danuta Kojro-Pawulska – piano
• Paweł Sztompke – słowo o muzyce

Małgorzata Ewa Kalicińska, Autor i Koordynator Festiwalu Mazowsze w Koronie (Mazowiecki Instytut Kultury)

Galeria zdjęć

Małgorzata Ewa Kalicińska – Autor i koordynator Festiwalu “Mazowsze w Koronie” i Ewa Kacprzak-Krzysik z Działu Marketingu i Promocji MIK. Wręczenie Autorce Festiwalu pamiątkowego, jubileuszowego plakatu. Katedra w Radomiu pw. Opieki NMP, 15 września 2017 r. Fot. Dominik Gajda

Orkiestra Filharmonii Narodowej, Jakub Chrenowicz – dyrygent, Magdalena Schabowska – sopran, Katedra w Radomiu pw. Opieki NMP, 15 września 2021 r. Fot. Dominik Gajda.

Publiczność w Katedrze Radomskiej na 150. Koncercie Festiwalu “Mazowsze w Koronie”. Fot. Dominik Gajda

Spotkanie “Wojciech Kilar – wieczór wspomnień”. Radomski Klub Środowisk Twórczych i Galeria “Łaźnia”, 14 września 2017 r. Radom. Fot. Łukasz Wójcik

Młochów – Zespół pałacowo-parkowy z początku XIX wieku, koncert plenerowy 159. pt. “Raduj się Matko, Polsko!”, edycja XV Festiwal “Mazowsze w Koronie”, 19 sierpnia 2018 r. Wykonawcy : Warszawski Chór Międzyuczelniany , Borys Somerschaf – dyrygent. Fot. Bartłomiej Trzeszkowski

Warszawski Chór Międzyuczelniany i dyrygent Borys Somerschaf na koncercie w Węgrowie. Fot. Anita Kot

Wspaniała Bazylika Mniejsza w Węgrowie wybudowana w XVIII wieku. Jeden z najpiękniejszych zabytków architektury sakralnej na Mazowszu, był miejscem wielu koncertów Festiwalu “Mazowsze w Koronie”. Fot. Anita Kot

Warszawski Chór Międzyuczelniany na tle stylowego wnętrza Bazyliki Mniejszej w Węgrowie. Fot. Anita Kot

Koncert 158. pt. “Pieśni pielgrzymów”, Festiwal “Mazowsze w Koronie” Edycja XV, 17 czerwca 2018 roku, wieś Opactwo k. Sieciechowa, zespół klasztorny, kościół pobenedyktyński z XVIII wieku powiat kozienicki. Wykonawcy: Chór dziecięcy Animato z ZSP im. Jana Pawła II w Łazach pod kier. art. Olivii Kaczyńskiej. Fot. Bartłomiej Trzeszkowki

Wieczór Muzyczny 165., Wielki koncert symfoniczny “Odrodzenie”, XVI edycja Festiwalu “Mazowsze w Koronie” 3 maja 2019 roku, Kościół pw. Świętego Wojciecha w Nasielsku. Fot. Andrzej Szamałek

Kościół pw. Świętego Wojciecha w Nasielsku Fot. Aleksander Szamałek.