Przyglądamy się wykopaliskom współczesności. (…) teorie feministyczne i queer dodały do tego obrazka perspektywę mniejszości, której los balansował pomiędzy bytem i niebytem, zależnym od ich relacji z władzą polityczną i ekonomiczną.

Barbara Janczak, praca z cyklu „Retroanomalia” fot. z archiwum artystki

Archeologie współczesności
projekt artystyczno-antropologiczny
Gabriela Chrabąszcz, Barbara Janczak, Natalia Kopytko, Joanna Sitarz – wystawa zbiorowa
27 października – 30 listopada 2023 r. | Galeria XX1
wernisaż: 27 października (pt) 18:00
wstęp wolny

30 listopada 2023 r. (czw) 18:00 | Galerie bez barier
oprowadzanie po wystawie w ramach finisażu
wydarzenie  w polskim języku migowym z tłumaczeniem na foniczny
osoba oprowadzająca: Natalia Siuchta

Archeologie współczesności. Cztery artystki archiwistyki, archeolożki i antropolożki snują opowieść o tym, co jest i zaraz odejdzie w przeszłość.

Przy okazji tej wystawy przyglądamy się uruchamianym przez cztery artystki wykopaliskom współczesności. Dostrzegamy odsłonięte kolejne warstwy przeszłości, nagromadzone na naszym stanowisku archeologicznym. Dostajemy się do zdeponowanych przez ludzi śmieci i skarbów. Odkryte szczątki pozwalają nam zrekonstruować najbardziej trwałe, niezniszczalne schematy minionej rzeczywistości. Szczątki, jakie się zachowały, tyle ujawniają, co ukrywają. To do archeolożki /artystki należy nadawanie im znaczeń i odtworzenie relacji, jakie wiązały z nimi ludzi.

Do połowy XX wieku przeszłość była przede wszystkim rekonstruowana poprzez nadawanie sensów i rozpoznawanie relacji przyczynowo-skutkowych pomiędzy ludźmi władzy a wydarzeniami historycznymi. Ta historia była wówczas pisana przez mężczyzn, zwycięzców, zdobywców. Dopiero francuska szkoła Annales zrobiła potężny wyłom w historiografii, wybierając inną strategię badawczą. Perspektywa badawcza jest odtąd skierowana ku codzienności, a metoda opiera się na żmudnej analizie statystyk administracyjnych i kościelnych. Dzięki temu możliwe jest zobaczenie przeszłości w makroskali procesów, systemów i morfogenezy społeczeństw. Z kolei teorie feministyczne i queer dodały do tego obrazka perspektywę mniejszości, której los balansował pomiędzy bytem i niebytem, zależnym od ich relacji z władzą polityczną i ekonomiczną.

Artystki, których prace prezentujemy, tworzą archeologię współczesności w tym sensie, że budują i odsłaniają warstwy rzeczywistości intymnej, jak i społecznej. Przyglądają się temu, co jest już historią, a co ze względu na swoją materialność pozostaje i daje świadectwo o tych czasach. Jest to zatem materialna herstoria obejmująca całość zjawisk ludzkich, tych społecznych jak i indywidualnych.

Gabriela Chrabąszcz, Barbara Janczak, Natalia Kopytko i Joanna Sitarz pozwalają nam przez swoje prace, zetknąć się z tymi warstwami wiedzy oraz znaczeń. Dają nam jednak na tyle swobody, byśmy mogli sami doświadczyć i przyjąć to, co chcemy z wykreowanych przez nie epistemologii.

Sposoby ich analiz są różnorodne…

Prace Naskórek, Tkanki Gabrieli Chrabąszcz są najbardziej intymne i osobiste spośród prezentowanych. Gabriela skupia się na cielesności, na skórze, która stanowi naszą warstwę zewnętrzną, ochronną. Ona jest przedmiotem przemocy uwarunkowanej kulturowo i historycznie,  urzeczywistnianej przez konkretnych sprawców. Na zupełnie innym biegunie spektrum egzystencji ludzkiej znajduje się praca Natalii Kopytko, Human Weapon, diagnozująca źródło przemocy głęboko w jednostkach. Instalacja Barbary Janczak wnosi natomiast perspektywę makrostrukturalną w diagnozie aktualnej kondycji człowieka, włączając problematykę wielkich struktur społeczno-ekonomicznych, komunizmu / kapitalizmu. Gdzieś po środku sytuują się ─ przygotowane przez Joannę Sitarz ─ instalacja Korpo i praca Working from Chmielnik. Stanowią one próbę uchwycenia napięć cywilizacyjnych i personalnych jednostki uwikłanej w pracę w korporacji na home office, wkraczających w przestrzeń prywatną domu.

Gabriela Chrabąszcz

Studentka V roku Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Jej głównym medium artystycznym jest haft, fotografia i animacja. W swoich pracach najczęściej porusza tematy związane z ekologią, feminizmem i wykluczeniem społecznym.

Barbara Janczak

Projektantka i artystka multidyscyplinarna, współzałożycielka i organizatorka pierwszych Targów Publikacji Niezależnych KIOOSK oraz Grupy Prassa działającej przy Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Absolwentka Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz EASD Valencia. Od 2017 roku angażuje się w pracę dydaktyczną na uczelniach w Polsce i w Chinach. Uczestniczka i inicjatorka projektów artystycznych w Polsce, we Włoszech, w Turcji oraz w Chinach.

Natalia Kopytko

Absolwentka Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Od 2016 roku zatrudniona na Wydziale Sztuki UP w Krakowie, gdzie w 2019 roku uzyskała tytuł doktory sztuki. Zajmuje się rzeźbą i instalacją. Brała udział w wielu wystawach indywidualnych oraz zbiorowych. Uczestniczyła w międzynarodowych sympozjach i rezydencjach, m.in. Sympozjum Rzeźby w Drewnie w Muğli w Turcji, rezydencji Obey or not to be Obey w Luksemburgu. Jest laureatką Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z programu „Młoda Polska” oraz Stypendium Twórczego Miasta Krakowa.

Joanna Sitarz

Absolwentka malarstwa  krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. W swojej praktyce artystycznej zajmuje się analizowaniem emocji współczesnego człowieka za pomocą tego, co Homo sapiens po sobie pozostawia. Zajmuje się głównie tworzeniem obiektów ze śmieci i żywicy epoksydowej. Swoją praktykę twórczą łączy z pracą w korporacji.

kuratorki: Alicja Głuszek i Małgorzata Miśkowiec
kuratorka programowa Galerii XX1: Agnieszka Rogóz a.rogoz@mik.waw.pl
patronat medialny: Magazyn SZUM

Natalia Kopytko “Human Weapon” Fot. z archiwum artystki

Joanna Sitarz „Laptop – Home office” i „Kubek motywacyjny” Fot. z archiwum artystki

Gabriela Chrabąszcz „Tkanki” Fot. z archiwum artystki