Ustawienia preferencji
Zawsze aktywne

Niezbędne pliki cookie mają kluczowe znaczenie dla podstawowych funkcji witryny i witryna nie będzie działać w zamierzony sposób bez nich.Te pliki cookie nie przechowują żadnych danych umożliwiających identyfikację osoby.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Funkcjonalne pliki cookie pomagają wykonywać pewne funkcje, takie jak udostępnianie zawartości witryny na platformach mediów społecznościowych, zbieranie informacji zwrotnych i inne funkcje stron trzecich.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Analityczne pliki cookie służą do zrozumienia, w jaki sposób użytkownicy wchodzą w interakcję z witryną. Te pliki cookie pomagają dostarczać informacje o metrykach liczby odwiedzających, współczynniku odrzuceń, źródle ruchu itp.

Wydajnościowe pliki cookie służą do zrozumienia i analizy kluczowych wskaźników wydajności witryny, co pomaga zapewnić lepsze wrażenia użytkownika dla odwiedzających.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Reklamowe pliki cookie służą do dostarczania użytkownikom spersonalizowanych reklam w oparciu o strony, które odwiedzili wcześniej, oraz do analizowania skuteczności kampanii reklamowej.

Brak plików cookie do wyświetlenia.

Usługa języka migowego
Artykuł archiwalny

Do najbardziej brawurowych i komentowanych realizacji Andrzeja Kastena należy pomnik Kościuszkowców zrealizowany na warszawskiej Pradze. Artysta dokonywał na polskim gruncie realizacji rzeźbiarskich, wyróżniających się stylem, odkrywczością i formatem.

Na zdjęciu widać postać powstańca z 1. Dywizji Piechoty imieniaTadeusza Kościuszki, który ma podniesioną do góry lewą rękę. Postać jest wysunięta do przodu i przypomina kogoś, kto biegnie na pomoc powstańcom warszawskim

Andrzej Kasten, „Pomnik Kościuszkowców”, 1984, brąz, wys. 10 m., fot. Sergo Kuruluszwili, z archiwum prywatnego Andrzeja Kastena i Barbary Pszczółkowskiej-Kasten, Wybrzeże Helskie, Warszawa.

KASTEN
29 maja – 16 czerwca 2023 r. | Galeria Test
wernisaż: 29 maja, 19:00
wstęp wolny

Podczas wystawy zostaną zaprezentowane różnorodne rzeźby Andrzeja Kastena oraz zdjęcia jego najsłynniejszych realizacji w plenerze, w tym pomników. Andrzej Kasten był artystą nowatorskim,  operującym bogatą poetyką wyrazu, posiadał twórczą odwagę i wyczucie formy. Do artystycznych inspiracji artysty należały m. in. sztuka etruska, romańska, kubizm, formizm, abstrakcja, twórczość i osoba Brâncusiego, także przeżycia związane z walką o wolność z czasów wojny, relacje z bliskimi, codzienność, jak również forma sama w sobie. Artysta czerpał inspiracje z przeróżnych kultur: sztuki etruskiej, romańskiej, twórczości Constantina Brâncusiego, Johna Nasha, kubizmu, formizmu, abstrakcji, a także z przeżyć związanych z walką o wolność z czasów wojny, relacji z bliskimi, codzienności, fascynacji formą samą w sobie.

„Artysta dokonywał na polskim gruncie realizacji rzeźbiarskich, wyróżniających się stylem, odkrywczością i formatem. Był jako twórca odważny, przenikliwy, świadomy celu, każdej linii, zagłębienia, kształtu i możliwości materiału, w którym pracował. Precyzyjny. W jego rzeźbach, tych pomnikowych, monumentalnych oraz tych mniejszych, poetyckich, abstrakcyjnych, grających formą jest wyważenie, harmonia, oddech. Przestrzeń dla dzieła i odbiorcy. O sile wyrazu i inspiracjach artystycznych świadczy bogactwo form” (fragmenty tekstu Od Redakcji Heleny Sienkiewicz-Więcław z katalogu Kasten, wydawca Andrzej Spoczyński, Warszawa 2023).

Sztuka Andrzeja Kastena jest uważna i wyciszona, naznaczona podskórną emocjonalnością, harmonijna i syntetyczna, a zarazem efemeryczna i naznaczona przejmującymi doświadczeniami.

W jego rzeźbach jest wyważenie, harmonia, oddech. Przestrzeń dla dzieła i odbiorcy.

Andrzej Kasten

Urodził się w 1923 i zmarł w 2020 r. w Warszawie. Przez całe życie był związany z tym miastem. Był w IV klasie Gimnazjum im. Tadeusza Reytana, gdy wybuchła wojna. W 1940 r. zaczął pracować w Stołecznym Komitecie Samopomocy Społecznej. Tam też nawiązał kontakty i wstąpił do konspiracyjnego ruchu oporu. W 1943 r. opuścił stolicę i znalazł się w oddziale partyzanckim Tomasza Wójcika „Tarzana” operującym w okolicach Sandomierza. Przyjął pseudonim „Zulejka”. Wraz z oddziałem dołączył do zgrupowania Armii Krajowej, dowodzonego przez Jana Piwnika „Ponurego”, następnie przeszedł do formacji Narodowych Sił Zbrojnych. Zmobilizowany w sierpniu 1944 r. został żołnierzem Ludowego Wojska Polskiego, początkowo w Oficerskiej Szkole Artylerii, później w różnych jednostkach i formacjach. W 1950 r. po dosłużeniu się stopnia kapitana został zdemobilizowany. W latach 1951-1956 studiował na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Uczęszczał do Pracowni prof. Franciszka Strynkiewicza. W latach 1961-1968 pracował jako projektant w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego, początkowo w Zakładzie Maszyn i Urządzeń, potem w Zakładzie Wzornictwa i Środków Transportu. W latach 1971-1974 kontynuował pracę projektanta w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Techniki Medycznej ORMED, gdzie projektował aparaturę i sprzęt medyczny. W następnych latach w swojej twórczości artystycznej przede wszystkim zajął się rzeźbą. Tworzył rzeźbę portretową, plenerową, pomniki, a także małe formy rzeźbiarskie i medale. Zajmował się także rysunkiem i grafiką użytkową. W 1958 r. został członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków (odznaczony Złotą Odznaką ZPAP w 1980 r.), a w 1968 r. – członkiem Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Brał udział w konkursach i wystawach zbiorowych: środowiskowych, ogólnokrajowych i międzynarodowych (we Włoszech, na Węgrzech, w Hiszpanii, Macedonii, Rumunii, Czechosłowacji, Francji i Niemczech). Jego prace znajdują się w zbiorach państwowych i prywatnych w Polsce i na świecie.

Okazją do zaprezentowania dorobku Andrzeja Kastena jest 100-lecie urodzin Artysty. Podczas wernisażu będzie możliwość porozmawiania z żoną artysty, uznaną artystką Barbarą Pszczółkowską-Kasten.

Tekst krytyczny

„Sztukę Kastena można powiązać z koncepcjami postrzegania wizualnego, badanymi w perspektywie psychologii postaci przez Rudolfa Arnheima (Gestalt). Pozostaje też mistrzem anamorfozy, aluzyjności, metafory, którą Mieke Bal określała jako «kondensację znaczeń», mającą możliwości «wyrywania z lepkiej dosłowności metonimii i synekdochy»”.

Wśród wielu subtelnych portretów i popiersi szczególnie wyróżniają się te dedykowane młodym dziewczętom, np. kubizująca rzeźba Zosia (1964), w przemyślany, twórczy sposób dialogująca ze słynną Nefertiti (arcydziełem sztuki egipskiej Nowego Państwa, portretem pierwszej żony Amenhotepa IV – Echnatona) przez wydłużenie szyi i niemal bliźniacze kadrowanie ramion.

Do najbardziej brawurowych i komentowanych realizacji Andrzeja Kastena należy zrealizowany w 1984 r. na warszawskiej Pradze pomnik Kościuszkowców w Warszawie. To przeskalowana postać biegnącego żołnierza, jakby chwytającego pustą przestrzeń. Jest wyposażony w atrybuty polskości, biegnąc: „w płaszczu pałatce, z piastowskim orłem na czapce-rogatywce […] na cokole dwa metry wysokim i 15 metrów długim”. Możemy wyczuć aporię upamiętnienia czynu, a zarazem semantykę przebłagalną, graniczną, ofiarniczą jak metafora walki o przetrwanie. Rzeźbiarz, który z warsztatem abstrakcyjnym był „za pan brat”, wprowadził w przestrzeń społeczną, pełną dramatycznego patosu, figurację. Gest zmagania żołnierza z wiatrem przypomina przejmujące postaci kobiet rozpaczających z grupy Opłakiwanie Niccol dell’Arca, rzeźbiarza Quattrocenta, o blisko sto sześćdziesiąt lat antycypującego dynamizm baroku”

(fragmenty tekstu Andrzej Kasten. Spokój — trzepot —ciemność —światło, dr Dorota Grubba-Thiede /ASP w Gdańsku, Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata/ z katalogu Kasten, wydawca Andrzej Spoczyński, Warszawa 2023).

Na zdjęciu widać artystę Kastena podczas pracy nad rzeźbą. Jest ciepło. Artysta pracuje na świeżym powietrzu w plenerze. Rzeźba, którą robi, jest wielkości dorosłego człowieka. Rzeźba przedstawia postać, która siedzi, a głowę ma pochyloną. Postać ma syntetyczne kształty. Zdjęcie jest czarno-białe.

Andrzej Kasten, „Myśliciel” rzeźba wykonana w bolechowieckim marmurze na ogólnopolską wystawę rzeźby w Orońsku, fot. z archiwum prywatnego Andrzeja Kastena i Barbary Pszczółkowskiej-Kasten.

grafika na czarnym tle fotografia czarno biała rzeźby abstrakcyjnej

Artykuł archiwalny

Mazowiecki Instytut Kultury

realizacja: estinet.pl

MAZOWIECKI INSTYTUT KULTURY

ul. Elektoralna 12, 00-139 Warszawa

tel. (22) 586 42 00
fax (22) 624 70 01
mik@mik.waw.pl

NIP: 525-000-59-00
REGON: 146115201