Matronką 5.edycji Festiwalu Sztuki Kobiet PERSONA 2025 jest poetka i pisarka Jadwiga Stańczakowa.

„Ociemniała”, jak o sobie mówiła, bo wzrok straciła jako osoba dorosła, ocalała z warszawskiego getta, córka, matka i babcia, dla której ważne były sprawy kobiet. Przez całe życie wytrwale walczyła z różnymi ograniczeniami, płacąc za tę walkę cenę. Kierowało nią pragnienie życia na własnych warunkach i mimo wszystko, pragnienie rozwoju i tworzenia, pisania, ale też publikowania.

Przez wiele lat żyła w cieniu swoich przyjaciół, uznanych artystów, których sprawom życiowym i literackim poświęcała się z bezinteresownym oddaniem. Ona na drugim planie, w cieniu, ale mimo to jasna i pełna światła, co widać w jej wierszach i prozie, w dzienniku.

Jak pisze Justyna Sobolewska ‒ wnuczka poetki i zarazem jej biografka ‒

teraz jest czas Jadwigi Stańczakowej.

Chcemy z nowej perspektywy przyjrzeć się jej twórczości i życiu. A te splatają się ze sobą w jeden los kobiety artystki, stanowiąc inspirację do rozmów o sztuce, życiu i tożsamości podejmowanych w czasie przyszłorocznego festiwalu.

Jadwiga Stańczakowa (1919–1996) – niewidoma prozaiczka i poetka. Urodziła się w Warszawie i tu przeżyła okupację – udało się jej jednak uciec wraz z rodzicami z getta. Po wojnie pracowała jako dziennikarka w „Głosie Ludu”, a gdy przeniosła się wraz z mężem do Gdańska, pisała do „Dziennika Bałtyckiego”. W 1948 roku całkowicie straciła wzrok i wróciła do Warszawy, a po kilku latach została redaktor naczelną czasopisma „Pochodnia”. Twórczość literacką rozpoczęła od cyklu felietonów radiowych. Wydała też zbiory krótkich opowiadań – Ślepak, Przejścia, Boicie się czarnego ptaka. Blisko przyjaźniła się z Mironem Białoszewskim, prowadziła jego papiery, pilnowała, by niczego nie wyrzucił, nauczyła go obsługiwać magnetofon. Wspólnie napisali Dziennik we dwoje. Opublikowała wiele tomów wierszy, m.in. Niewidoma (1979), Magia niewidzenia (1984), Depresje i wróżby (1984), Na żywo (1987), Ziemia-kosmos (1990), Refugium (1991) czy Japońska wiśnia (1992).

Jej córką jest Anna Sobolewska, eseistka, krytyczka i historyczka literatury, a wnuczką Justyna Sobolewska, dziennikarka i krytyczka literacka, a także autorka biografii Jadwigi.

(z noty biograficznej ze strony Wydawnictwa Marginesy)

Zespół Programowy:

Elżbiet Szymańska, kuratorka literacka festiwalu, e.szymanska@mik.waw.pl

Justyna Sobolewska, współkuratorka festiwalu

Agnieszka Daroch, koordynatorka festiwalu, a.daroch@mik.waw.pl