Parę osób, mały czas
projekcja filmu (1:44 / 2005 r.)
spotkanie z reżyserem Andrzejem Barańskim, Krystyną Jandą i Anną Sobolewską. Rozmowę poprowadzi Paulina Reiter
31 maja (sobota), 15:00
LUNA Kino Studyjne, ul. Marszałkowska 29
bilety 5 zł
dostępność: pokaz filmu – audiodeskrypcja i napisy; spotkanie tłumaczone na PJM
Parę osób, mały czas – film w reżyserii i według scenariusza Andrzeja Barańskiego, na podstawie książki Dziennik we dwoje Jadwigi Stańczakowej.
Andrzej Barański już w połowie lat 80. myślał o przeniesieniu na ekran „Zawału” Mirona Białoszewskiego, ale na przeszkodzie stawały mu kłopoty z pozyskaniem praw autorskich i zdobyciem funduszy na produkcję. Pod koniec lat 90. miał już gotowy scenariusz o jego serdecznej przyjaciółce i sekretarce, niewidomej Jadwidze Stańczakowej, ale znów musiało minąć kilka lat, nim wreszcie projekt doczekał się realizacji. Za kanwę scenariusza posłużyła książka Jadwigi Stańczakowej „Dziennik we dwoje” na podstawie której powstała kameralna i subtelna, niezwykle ciepła, ale przenikliwa opowieść o przyjaźni dwojga artystów pióra, uhonorowana m. in. na FPFF w Gdyni w 2005 r. nagrodą za wybitną kreację Krystyny Jandy i nagrodą dziennikarzy, oraz nagrodą na festiwalu w Karlovych Varach za główną rolę męską dla równie znakomitego Andrzeja Hudziaka.
Akcja filmu obejmuje lata 1975 – 1982 i ukazuje złożone relacje Mirona Białoszewskiego i Jadwigi Stańczakowej z punktu widzenia tej ostatniej. Trudno jednak powiedzieć, że jest to wyłącznie jej relacja: niewidoma kobieta oglądała bowiem i poznawała świat oczyma Mirona, czy to podczas przejażdżek z nim po mieście (co prawda, często w środku nocy, bo pisarza drażnili ludzie i światło słoneczne), czy to poprzez jego teksty opisujące rzeczywistość. Potrzebowali siebie nawzajem, mimo że nie umieli nazwać tego, co ich łączyło: przyjaźń, bliskość duchowa, platoniczne uczucie? On – nadwrażliwy egoista, kapryśny introwertyk, odsuwał od siebie wszystko, co stanowiło prozę codziennej egzystencji. Potrzebował kogoś, kto by się nim opiekował i pilnował bieżących spraw: od kupowania ubrań, sprzątania i prania, poprzez załatwianie spraw urzędowych, po przepisywanie jego tekstów, umawianie spotkań z wydawcami i czytelnikami. Ona pragnęła za wszelką cenę żyć jak ludzie widzący, być aktywna i samodzielna, czuć się potrzebna.
Po rozstaniu z wieloletnim przyjacielem, nazwanym w filmie Jackiem, Białoszewski stał się jeszcze bardziej zależny od niej i grona znajomych, sąsiadów, przyjaciół, którzy dbali o niego i jego sprawy pod dyskretne dyktando Jadwigi. On nie bardzo umiał okazywać wdzięczność, bywał wobec niej opryskliwy, ale też potrafił jak nikt inny pocieszyć ją w samotności i depresji, na którą cierpiała. Gdy Jadwiga też zapragnęła pisać, bezceremonialnie krytykował jej wiersze, powodowany doświadczeniem, ale i zawodową zazdrością. Nie chciał mieć przy sobie konkurentki, która początkowo podejmowała te same tematy, opisywała te same miejsca i osoby co on, lecz jednocześnie udzielał jej cennych wskazówek pisarskich. Gdy zdołał ją przekonać, że powinna się skupić na swych odczuciach i przeżyciach osoby niewidomej, przyniosło to korzyść im obojgu: jej wiersze zyskały na autentyzmie i oryginalności, on przestał się obawiać rywalizacji i porównań.
Nie ma w tym filmie wyraźnie zarysowanej akcji, linearnej fabuły, są za to drobne obrazki z PRL-owskiej codzienności, w której oboje żyli (kłopoty z zaopatrzeniem, problemy ze zdobyciem telefonu, biurokracja, nie najłatwiejsze warunki mieszkaniowe itp.), ale także z wtorkowych spotkań literackich w mieszkaniu pisarza, z jego wieczorów autorskich, spacerów z Jadwigą po mieście. Film opowiada również o tym, jak ta zgrzebna rzeczywistość przekształca się w sztukę, staje się tworzywem literackim, dając dzieła najwyższej próby.
Paulina Reiter
Dziennikarka, reporterka i redaktorka „Wysokich Obcasów”, zajmuje się kulturą, prawami kobiet i ekologią. Autorka przełomowego wywiadu z Natalią Przybysz, która jako pierwsza w Polsce otwarcie opowiedziała o swojej aborcji. Autorka książek o seksualności kobiet, „Seks na Wysokich Obcasach” i biografii Krystyny Chojnowskiej-Liskiewicz „Samotne oceany”. Rowerzystka i działkowiczka, kocha teatr i peonie.
Fot. Mateusz Skwarczek
Andrzej Barański
Reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny, scenarzysta. Zadebiutował średniometrażowym filmem telewizyjnym „W domu” (1975), uhonorowanym m.in. Złotym Ekranem oraz nagrodą za debiut w Gdańsku. Większość filmów Barańskiego rozgrywa się na prowincji: dwa zainspirowane książkami Waldemara Siemińskiego – osadzony w czasach stalinowskich „Niech cię odleci mara” (1982; Syrenka Warszawska) oraz przejmujący portret tytułowej 60-letniej „Kobiety z prowincji” (1984; Syrenka Warszawska oraz nagrody w Berlinie i Gdańsku), „Kramarz” (1990), ekranizacja pamiętnikarskiej prozy Edwarda Kozieła, „Nad rzeką, której nie ma” (1991; nagrody w Gdyni i Tarnowie) – pełna poezji i nostalgii adaptacja znanego opowiadania Stanisława Czycza, czy „Księstwo” (2011), zainspirowane literaturą Zdzisława Masternaka. Na szczególną uwagę zasługują ponadto: „Dwa księżyce” (1993; Syrenka Warszawska, Złota Taśma), adaptacja prozy Marii Kuncewiczowej, oraz „Parę osób, mały czas” (2005; nagrody w Karlowych Warach i Gdyni).
Równolegle z realizacją filmów fabularnych uprawia kino dokumentalne, oświatowe oraz animowane. Filmy dokumentalne poświęca najczęściej sztuce, zaś w animacjach dominuje tematyka pacyfistyczna. Godne uwagi są również animacje, w których wykorzystał plastykę Edwarda Dwurnika – „Warzywniak, 360 st.” (2006) i „Oaza” (2009).
Krystyna Janda
Aktorka teatralna i filmowa, reżyserka, autorka książek i felietonów. Absolwentka PWST w Warszawie. Jeszcze jako studentka zagrała Maszę w „Trzech Siostrach” wyreżyserowanych przez A. Bardiniego w Teatrze TV. W 1976 r. zadebiutowała w dwóch stołecznych teatrach – jako postać tytułowa w „Portrecie Doriana Graya” J. Osborne’a wg O. Wilde’a w reż. A. Łapickiego w Teatrze Małym i jako Aniela w „Ślubach panieńskich” A. Fredry w reż. J. Świderskiego w Teatrze Ateneum. Aktorką tego teatru była przez kolejnych 11 lat, a później przez 16 lat – Teatru Powszechnego w Warszawie. W 2005 r. otworzyła autorski Teatr Polonia prowadzony przez Fundację Krystyny Jandy Na Rzecz Kultury. W filmie zadebiutowała w „Człowieku z marmuru” w reż. A. Wajdy. Otrzymała wiele nagród w Polsce i za granicą, w tym Złotą Palmę w Cannes (1990), Srebrną Muszlę w San Sebastian (1992). Została odznaczona Medalem Karola Wielkiego (2006), przyznano jej także wiele polskich i francuskich odznaczeń państwowych za wybitne zasługi dla kultury.
Anna Sobolewska
Krytyczka, eseistka i historyczka literatury, związana z IBL PAN. Prowadziła zajęcia z filmoznawstwa w Instytucie Filologii Polskiej UKSW. Wyróżnioną sferą jej zainteresowań badawczych jest poetyka doświadczeń wewnętrznych oraz wielostronne związki literatury i mistyki, zarówno mistyki sensu stricto, jak i świeckiej mistyki poetów i pisarzy XX w. Autorka książek: „Polska proza psychologiczna 1945–1950” (1979), „Mistyka dnia powszedniego. Poetyka doświadczeń wewnętrznych” (1992), „Maksymalnie udana egzystencja. Szkice o życiu i twórczości Mirona Białoszewskiego” (1997), „Cela. Odpowiedź na zespół Downa” (2002; nominacja do nagrody literackiej Nike 2003), „Maski Pana Boga. Szkice o pisarzach i mistykach” (2004 – wyróżnienie w Konkursie Literackim Fundacji Kultury), „Mapy duchowe współczesności. Co nam zostało z Nowej Ery?” (2009) oraz „Mistyka i mistyfikacje” /2019/. Aktywnie uczestniczy w pracach Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów oraz – od czasu urodzenia córki Cecylii z zespołem Downa – w krajowych i zagranicznych stowarzyszeniach rodziców dzieci z niepełnosprawnością umysłową. Mieszka w Warszawie.
ZOBACZ: Program MIK w wersji tekstowej
