Spacery z Czytelnią Elektra w 2023 roku

Spacery z Elektrą to cykl wędrówek proponowany przez Czytelnię Słów i Dźwięków Elektra na 2023 rok. To dwanaście różnorodnych, tematycznie, geograficznie i stylistycznie spacerów śladami dawnej, architektonicznej ale i współczesnej, przyrodniczej Warszawy. Każdy spacer zaczynać się będzie lub kończyć w przepięknych i klimatycznych wnętrzach Mazowieckiego Instytutu Kultury.

Podczas zaplanowanych na każdy miesiąc spotkań poznamy:

• rozebraną Warszawę;
• odnajdziemy rafę koralową w stolicy;
• poszukamy puszczyka w Parku Saskim;
• przytulimy się do drzew;
• dowiemy się co w trawie piszczy;
• jak brzmią okolice Hali Mirowskiej;
• będziemy chodzić po dachach;
• ze swoimi pupilami;
• na koniec przekonamy się czym pachniała zimowa Warszawa.

Wszyscy, którzy spacerować będą z Elektrą regularnie otrzymają upominek.

PROGRAM w 2023 roku

STYCZEŃ

Spacery architektoniczne „Rozebrana Warszawa. Śródmieście”
Plac Bankowy z lotu ptaka
19 stycznia 2023 r. (czw) 12:00
Prowadzenie: Ewa Ziajkowska. Współpraca – Centrum Architektury

To będzie nietypowe, zimowe oprowadzanie. Wjedziemy na jedno z ostatnich pięter Błękitnego Wieżowca i będziemy mieli rzadką okazję opowiedzieć Wam historię okolicy, patrząc na nią z góry. Czy potraficie wyobrazić sobie życie tutaj przed przebiciem Trasy W-Z i ulicy Marszałkowskiej? Opowiemy o tym, jak Leszno, Tłumackie, Nalewki zmieniały się z zacisznego przedmieścia w głośne centrum. Porozmawiamy o tym, dlaczego plac Bankowy był kiedyś trójkątny i dowiemy się, o czym przypomnieli sobie w czasie pracy powojenni projektanci osiedla „Długa – Bielańska”. A wszystko będzie widać jak na dłoni.

O spacerach architektonicznych: Śródmieście Warszawy to wyjątkowy fragment miasta. To obszar, który co najmniej od XVII wieku przekształca się i zmienia dosłownie na oczach swoich mieszkańców. I nie jest to tylko narastanie kolejnych warstw zabudowy. To całe cykle dogęszczania i rozgęszczania historycznej tkanki miasta, porządkowanie i przekształcanie całych kwartałów. To też rozbiórki historycznej zabudowy – gmachów kościołów, pałaców, kamienic, szpitali, urzędów, które kiedyś przestały być potrzebne, choć czasem nawet przez kilka wieków odgrywały bardzo ważną rolę w historii i krajobrazie miasta. Opowiemy wam o zabudowie, której już nie możemy zobaczyć na własne oczy, o użytkownikach nieistniejących miejsc, ich ideach oraz wartościach, które im przyświecały.

LUTY

Spacer przyrodniczy: Rafa koralowa
25 lutego 2023 r. (sob) 11.00
Start: Czytelnia Elektra

Prowadzenie: Sylwia Stano i Michał Książek

Rafa koralowa to podwodne skały zbudowane z koralowców i wapiennych szkieletów ukryte w południowych oceanach. Mienią się wszystkimi kolorami świata, zaskakują fakturą, budową i dziwnymi mieszkańcami. Podobnie jest ze światem owadów, pajęczaków, mchów, porostów, jaki niezauważony istnieje na pniach, kamieniach i murach Warszawy. Lupka, koniecznie z podświetleniem, i uważni przewodnicy (Sylwia i Michał) pomogą Wam go zobaczyć i docenić.

MARZEC

Spacery architektoniczne „Rozebrana Warszawa. Śródmieście”
Przemiany placu Powstańców Warszawy
18 marca 2023 r. (sob) 12:00
Start: Przed pijalnią Wedla, na rogu, ul. Szpitalna 5
Prowadzenie: Ewa Ziajkowska. Współpraca – Centrum Architektury

Na naszych oczach plac Powstańców Warszawy zmienia się z betonowego parkingu w zielony skwer. A co wiemy o jego historii? Dziś to plac Powstańców Warszawy, wcześniej – Plac Napoleona, a najdłużej po prostu plac Warecki. Do końca XIX wieku działał tu Szpital Dzieciątka Jezus, później przeniesiony na Lindleya. To tu właśnie w XVIII wieku ksiądz Gabriel Boduen prototypował wynalazek, który znamy dziś jako „okno życia”. Dowiemy się też, dlaczego i ile razy architekt Bohdan Pniewski wprowadzał poprawki w projekcie Narodowego Banku Polskiego oraz o tym, jak po wojnie architekt Marcin Weinfeld przerobił swój własny przedwojenny projekt „Prudentiala” z modernistycznego na socrealistyczny.

KWIECIEŃ

Spacer dendrologiczny – Życie drzew w mieście
15 kwietnia 2023 r. (sob) 11:00
Start: Ogród Saski, przy fontannie
Prowadzenie: Mateusz Korbik

Na spacerze poznamy życie drzew w mieście i dowiemy się dlaczego nie jest ono łatwe. Zastanowimy się wspólnie, dlaczego te rosnące w parkach są szczęściarzami, natomiast te przyuliczne muszą się w swoim życiu sporo namęczyć. Bez względu na miejsce w którym drzewa rosną, są one elementem miasta na wagę złota, którego często nie dostrzegamy w codziennym pędzie. Ruszymy z jednego z najważniejszych śródmiejskich parków — Ogrodu Saskiego. Przejdziemy parkiem podziwiając rosnące tam drzewa oraz rozmawiając o tym, jak się mają w ścisłym centrum Warszawy, następnie wyjdziemy na ulicę Senatorska i udamy się ulicą Elektoralną bezpośrednio do Elektry. Po drodze spotkamy drzewa przyuliczne, narażone na o wiele więcej przeciwności losu, niż te, które rosną w warszawskich parkach.

MAJ

Spacer przyrodniczy – Co przyroda robi majową nocą?
Spacer nocny
13 maja 2023 r. (sob) 21:00
Start: Czytelnia Elektra
Prowadzący: Sylwia Stano i Michał Książek

Co przyroda robi majową nocą? Ćwiczenia ze zdziwienia na ulicy Elektoralnej pokażą nam Warszawę, jakiej nie znamy: powiększoną przez lupkę, ukrytą pod kamieniem, schowaną za szumem liści i odczytywaną za pomocą zmysłów. Kogo spotkamy w starym drzewie? Może odezwie się puszczyk? Zapraszamy na nocną wycieczkę!

CZERWIEC

Co w trawie piszczy. Przechadzka dźwiękowa
13 czerwca 2023 r. (wt) 18:00
Start: Czytelnia Elektra
Prowadzący: Hanka Warszawianka i Antek Michnik

Podczas spaceru wsłuchamy się w dźwięki współczesnego miasta, ale też spróbujemy przenieść się do przeszłości.

Sprawdzimy:

• jak brzmią okolice Hali Mirowskiej;
• co słyszeli sąsiedzi okazałego pałacyku przy Elektoralnej 12;
• czy dawniej biura wydawały dźwięki;
• gdzie nie zapuszczali się warszawiacy-introwertycy.

Spacer poprowadzą Hanka Warszawianka (Hanna Dzielińska) i Antoni Michnik, redaktor „Glissando”.

LIPIEC

Te co skaczą i fruwają. Wycieczka ornitologiczna
8 lipca 2023 r. (sob) 11:00
Start: Czytelnia Elektra
Prowadzący: Michał Książek

Ptaki można obserwować w centrum miasta, tuż obok naszych domów. Gnieżdżą się pod parapetami, w otworach wentylacyjnych, za rynnami. Czasem nawet w pozostawionych na balkonie doniczkach. Mazurki, wróble, sikory bogatki, modraszki, pełzacze, dzięcioły, kowaliki i sójki. Na naszej wycieczce przekonamy się o tym, jak blisko nas żyją i że można je rozpoznawać nie tylko po wyglądzie, ale również po głosie.

SIERPIEŃ

Spacer na czterech łapach. Poranny spacer z psem
10 sierpnia 2023 r. (czw) 8:00
Start: róg ulic Karowej i Krakowskie Przedmieście
Prowadząca: Hanka Warszawianka

Uwaga! Zapraszamy psy, które nie reagują agresywnie na inne psy.

Dowiemy się:

• czy pan Zagłoba naprawdę walczył z małpami?
• która artystka zabierała psa do kina?
• le koni jest w stanie pomieścić serce ułana
• który z mitologicznych bohaterów zmienił się w jelenia i dlaczego?
• kto dałby się pokroić za warszawskie gołębie?

Przekonamy się o tym wszystkim na letnim spacerze dla właścicieli czworonogów (uwaga, tylko tych, które nie reagują agresywnie na inne psy). Poranny spacer poprowadzi Hanka Warszawianka (Hanna Dzielińska), dziennikarka i varsavianistka.

WRZESIEŃ

Spacery architektoniczne „Rozebrana Warszawa. Śródmieście”
Nowe Miasto na nowo
Prowadzenie: Ewa Ziajkowska. Współpraca – Centrum Architektury

Po powojennej odbudowie Nowe Miasto jest miejscem, gdzie spotykamy głównie turystów odpoczywających po zwiedzaniu Starówki. A jak było wcześniej? Na rynku stał ratusz, później było tam targowisko, które w XIX wieku zamieniono na zielony skwer. Klasztor Benedyktynek Sakramentek kiedyś tętnił życiem, a prowadzona przez siostry pensja była najbardziej prestiżowymi miejscem w mieście, najlepszym, gdzie można było nauczyć się języka francuskiego. Dziś nie ma śladu po kościele świętego Jerzego, przy którym od średniowiecza grzebano morderców i samobójców. Tu w XIX wieku działała odlewnia Braci Evans, z której pochodzi większość dekoracyjnych balustrad warszawskich kamienic. O tym wszystkim i wielu innych ciekawostkach opowiemy spacerując uliczkami warszawskiego Nowego Miasta.

PAŹDZIERNIK

Spacer przyrodniczy: Święto liści
19 października 2023 r. (czw) 18.00
Start: Ogród Saski (przy fontannie)
Prowadzący: Michał Książek

Wiosenny zwyczaj Japończyków by szukać kwitnących wiśni nazywa się hanami, jesień to czas momijigari, czyli polowania na czerwieniące się liście klonów. W Warszawie jesienne drzewa również zaskakują swoim pięknem! Na spacerze będziemy podziwiać zmieniające się barwy liści. Stworzymy również mapy z prognozą czerwienienia się klonowych liści w Warszawie – od września do listopada!

LISTOPAD

Filmowe Śródmieście
9 listopada 2023 r. (czw) 17:00
Start: Czytelnia Elektra
Prowadzący: Maciej Pajączkowski

Muranów i Śródmieście na kinowym i telewizyjnym ekranie to listopadowa propozycja dla fanów filmów i spacerów. Warszawa była tłem dla wielu kinowych obrazów – i to wszyscy wiedzą. Nie wszyscy natomiast słyszeli, że okolice Mazowieckiego Instytutu Kultury, a nawet jego wnętrza wystąpiły w wielu produkcjach. W jakich, kiedy, jakie towarzyszą tym występom anegdoty i jacy aktorzy przemierzali ulicę Elektoralną opowie Maciej Pajączkowski.

GRUDZIEŃ

Korzenny spacer po zimowej Warszawie
8 grudnia 2023 r. (pt) 17:00
Start: Czytelnia Elektra

Na zimowym spacerze dowiemy się:

• w jakiej konkurencji przed świętami rywalizowały warszawskie damy?
• gdzie były popularne lodowiska i kto nie był na nich mile widziany?
• jaką niespodziankę sprawił zaborcom wieszcz i jego wielbiciele?
• czym pachniała zimowa Warszawa?

O tym wszystkim porozmawiamy na grudniowym spacerze, który poprowadzi Hanka Warszawianka (Hanna Dzielińska), dziennikarka i varsavianistka. Spacer zakończymy kubkiem ciepłej herbaty w gościnnych wnętrzach Mazowieckiego Instytutu Kultury.

Na spacery obowiązują zapisy: elektra@mik.waw.pl
Liczba miejsc ograniczona.

BIOGRAMY OPROWADZAJĄCYCH

Ewa Ziajkowska

Historyczka sztuki, związana zawodowo ze służbami konserwatorskimi. Współautorka dokumentów planistycznych oraz autorka publikacji i wydarzeń popularyzujących wiedzę o architekturze i dobre praktyki. Współautorka dwóch książek wydanych przez Centrum Architektury: „PRA. Ilustrowany atlas architektury Pragi” i „ŚRÓD PN. Ilustrowany atlas architektury Śródmieścia Północnego”.

Hanka Warszawianka – Hanna Dzielińska

Przewodnik z 15-letnim stażem, dziennikarka i publicystka, varsavianistka, reżyser filmów dokumentalnych m.in. „Grupa” o batalionie Krybar i reportaży historycznych m.in. o Marcu ’68 , serii reportaży nt. Mokotowa, warszawskiego getta, autorka artykułów nt. dziedzictwa historycznego i artystycznego Warszawy, serii spacerowników o żydowskiej Warszawie, dwóch przewodników dla dzieci, serii podcastów o mieście, pomysłodawczyni i organizatorka 3-dniowej konferencji „Historyczne place Warszawy. Plac Teatralny”, członkini Zespołu ds. Historycznych Pracowni Artystycznych przy Prezydencie Miasta Warszawy, laureatka III nagrody w konkursie architektoniczno-urbanistycznym „Gdzie jest Muzeum Niepodległości” oraz II nagrody w konkursie na upamiętnienie Wielkiej Synagogi. Autorka „Historycznego Kalendarza Mokotowskiego”, „Ilustrowanego Kalendarza Warszawskiego”, „Paszportu Ursynowskiego” i Warszawskiego Kalendarza Ilustrowanego oraz serii spacerowników po Mokotowie i Ursynowie. Pomysłodawczyni i autorka pierwszej na warszawskim rynku serii spacerowników dla dzieci, koordynatorka kursów przewodnickich. Prowadzi spacery, gry miejskie oraz imprezy integracyjne oparte na historii i architekturze Warszawy. Italianistka i historyczka sztuki. 

Antek Michnik

Doktorant w IS PAN, absolwent IHS UW, historyk kultury, kurator, performer. Członek założyciel researchesrsko-performatywnej Grupy ETC. Od jesieni 2013 w redakcji magazynu „Glissando”, publikował m.in. w „Dialogu”, „Kontekstach”, „Kulturze Popularnej”, „Kulturze Współczesnej”, „Kwartalniku Filmowym”, „Ruchu Muzycznym”, „Zeszytach Literackich”. Współredaktor książek Fluxus w trzech aktach. Specjalizuje się w kulturowych badaniach nad dźwiękiem (sound studies).

Sylwia Stano

Literaturoznawczyni i doktor kulturoznawstwa. Przewodniczka po Kampinoskim Parku Narodowym. Autorka reportażu „Oto jest Kaśka”, książki dla dzieci “Ada, o wypada” oraz kampanii społecznej “Czytaj! Zobacz więcej”. Ukończyła pierwszą edycję Szkoły Ekopoetyki i w duecie z Michałem Książkiem prowadzi wycieczki jako “Lipa warszawska”. 

Michał Książek

Poeta, reportażysta, kulturoznawca, inżynier leśnik i ornitolog. Nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia 2014 w kategorii eseistyka za książkę „Jakuck. Słownik miejsca”. Laureat Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius 2015 w kategorii debiut roku za „Naukę o ptakach”. Za ten tom był również nominowany do Nagrody Literackiej Nike. Za reportaż “Droga 816” nagrodzony Nagrodą Literacką Gdynia 2016 w kategorii esej.

Mateusz Korbik

Dendrolog i arborysta; członek Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego oraz International Dendrology Society; doktorant w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; miłośnik i znawca warszawskich drzew; współautor książki “Drzewa Warszawy – przewodnik po wybranych, ważnych drzewach Warszawy”; w szczególności interesują go zarządzanie drzewami miejskimi oraz identyfikacja drzew i krzewów; znany w Polsce ekspert od rodzaju topola (Populus L.).

Maciej Pajączkowski

Maciej Pajączkowski z wykształcenia kulturoznawca, z zawodu organizator produkcji filmowej i telewizyjnej, z zamiłowania miłośnik historii Warszawy. Mieszkający w Warszawie od zawsze, oglądający filmy i seriale też od zawsze. Z największą przyjemnością rozpoznaje filmowe miejsca w mieście. Gdy nie przegląda map i zdjęć dawnego miasta to pracuje w Mazowieckim Instytucie Kultury.

Projekt: Aleksandra Nałęcz-Jawecka