Czy ktokolwiek ma prawo do zabrania psychiki performerowi? W „Black SQR” Sztuka Nowa kwestionuje autorytet reformatora teatru, Jerzego Grotowskiego i sprawdza, jak myśl bezprzedmiotowości broni się teraz, w obecnym otoczeniu.

Black SQR

performans taneczny w reż. Dawida Żakowskiego i w chor. Danieli Komędery-Miśkiewicz
10 kwietnia 2025 r. (czw.) 19:00 | SZTUKA NOWA X MIK
bilety od 32 zł

• Co połączyło Sztukę Nową i mocno eksperymentalny teatr fizyczny z suprematyzmem Kazimierza Malewicza i jego „Czarnym kwadratem”?
• I co z tym wszystkim ma wspólnego Jerzy Grotowski ‒ wizjoner, reżyser i reformator polskiego i światowego teatru XX w., którego obecność wyraźnie zostaje zaznaczona w „Black SQR”?
• „Black SQR” jest rozmową o rewolucji; nie monologiem, a dialogiem między performerami i widzami, którzy wspólnie pytają i szukają odpowiedzi na temat zasadności rewolucji społecznej w sztukach performatywnych w XXI wieku.

Teatr Grotowskiego jest tu istotnym punktem polemiki – bardzo osobistej polemiki, bazującej na doświadczeniach związanych z rygorystycznymi metodami teatru Grotowskiego i post-Grotowskiego, czyli dążenia do wykreowania aktu całkowitego, wydobycia nieświadomości w postaci ucieleśnionych symboli, zniszczenia „psychicznego ja” oraz założenie, że performer ma ulegać instynktom i musi wypreparować psychikę. Reforma teatralna Grotowskiego była bardzo radykalna, zakłada rezygnację z ornamentu i skoncentrowanie się na performerze i jego ciele.

Podczas spektaklu „Black SQR” pytania się rodzą, mnożą i osaczają:

• Czy ktokolwiek ma prawo do zabrania psychiki performerowi?
• Czy ktokolwiek może pozbawiać kogokolwiek człowieczeństwa?
• Czy metody Grotowskiego były w porządku?
• Czy można je dziś powielać?
• Gdzie są granice rewolucji?
• Czy reżyser ma prawo degradować performera?
• Czy nie ma innych narzędzi w teatrze?
• Czy można używać przemocy wobec innej osoby w imię idei i wzniosłych celów?
• To właśnie w tym miejscu tkwi problem, który wszyscy próbują rozwiązać.

Dawid Żakowski też szuka odpowiedzi i przez konfrontację z metodą Grotowskiego mówi: zrezygnuj z agresji, odpocznij, zakochaj się.

W „Black SQR” Sztuka Nowa kwestionuje autorytet reformatora teatru, sprawdza, jak myśl bezprzedmiotowości broni się teraz, w obecnym otoczeniu. Przedstawia problematykę płynności, czy też stałości granic, którą można odnieść do każdej dziedziny życia prywatnego i społecznego. Czarny kwadrat jest ideą uniwersalną, ideą przedmiotu i podmiotu, mężczyzny i kobiety, performera, reżysera i widza.

• reżyseria i dramaturgia: Dawid Żakowski
• asystent reżysera: Maciej Tomaszewski
• współpraca dramaturgiczna: Piotr Piotrowicz
• choreografia: Ewelina Sobieraj
• muzyka: Gamid Ibadullayev
• reżyseria dźwięku: Adam Jankowski
• reżyseria świateł: Tadeusz Perkowski
• wykonanie: Paweł Mandziewski, Piotr Piotrowicz, Maciej Tomaszewski, Alicja Zalewska, Agata Zataj
• produkcja: Sztuka Nowa

Stowarzyszenie Sztuka Nowa od lat konsekwentnie realizuje swoją misję tworzenia nowego języka artystycznego, łączącego teatr, taniec, sztuki wizualne i performatywne. Czyni to z pełną świadomością dokonań awangardy XX i XXI wieku, stosując podejście krytyczne. W Polsce to wciąż unikalna praktyka, bo choć w sztuce współczesnej nie brakuje różnego rodzaju odwołań do polskiej i europejskiej awangardy, to najczęściej mają one charakter polemicznych dekonstrukcji, aluzji lub przetworzeń. Sztuka Nowa, powracając do kluczowych odkryć awangardy – do m. in. postaci takich jak Kazimierz Malewicz, Wacław Niżyński, Bronisława Niżyńska, Loda Halama, Katarzyna Kobro, Jerzego Grotowskiego.

Pokaz spektaklu „Black SQR” jest realizowany w ramach projektu Repertuar Sztuki Nowej 2023‒2025, który jest współfinansowany przez Miasto Stołeczne Warszawa, w partnerstwie z Mazowieckim Instytutem Kultury w Warszawie.