Arcydzieła muzyki kameralnej

Początkowo muzyka kameralna była określana tak w opozycji do muzyki kościelnej i teatralnej. Właśnie w XVIII wieku powstały określenia: musica da camera, musica da chiesa. Warto zwrócić uwagę, że w baroku nie mamy praktycznie muzyki symfonicznej (orkiestra w dzisiejszym znaczeniu tego słowa to wynalazek klasycyzmu), ani muzyki solowej (występy solowe pianistów to z kolei wynalazek romantyzmu – pierwsze recitale dawał Franz Liszt, Chopin preferował występy w salonach lub z innymi muzykami).

Dziś pojęcie „muzyka kameralna” rozumiemy raczej jako wszelkie rodzaje muzyki zespołowej wymagające od 2 do kilkunastu instrumentów. Taka charakterystyka plasuje więc ten gatunek między muzyką solową a muzyką orkiestrową (pomińmy tu dla uproszczenia muzykę wokalną i operę). O ile solista decyduje o wszystkim sam, a w orkiestrze decyduje wola dyrygenta, to kameralistyka jest sztuką dialogu czy, jak pisał w swych książkach prof. Jerzy Marchwiński, sztuką partnerstwa. Często sonaty na instrument smyczkowy i fortepian są traktowane jako kompozycje na instrument solo z akompaniamentem (i to często w świadomości samych muzyków). A przecież, historycznie prawidłowa nomenklatura tego rodzaju utworów zawsze brzmi: sonata na fortepian i skrzypce lub na fortepian i wiolonczelę. Oczywiście pierwszeństwo nie ma tu znaczenia, tak jak w duetach fortepianowych nie ma różnicy ważności między partią primo a secondo. Dominacja jednego muzyka w kameralistyce prowadzi na ogół do artystycznej klęski. Muzyka kameralna jest więc wzorem współpracy, gdzie ostateczny efekt musi pojawić się jako rezultat wspólnej wizji wszystkich zaangażowanych muzyków.

Jak to osiągnąć? jak nie zatracić indywidualności poszczególnych członków zespołu, a jednocześnie stworzyć spójną całość. Tu nie ma jednej recepty. Każdy zespół kameralny musi znaleźć swój sposób pracy i dochodzenia do finalnego rezultatu. Nasze koncerty będą połączone z próbą uchylenia rąbka tajemnicy pracy artystów. Po wykonaniu tytułowego dzieła będzie miała miejsce rozmowa, ilustrowana muzycznymi przykładami na żywo, o tym, jak powstaje wspólna interpretacja i jak na co dzień działa zespół kameralny. Oczywiście pamiętajmy, że, jak powiedział kiedyś Jerzy Semkow, praca artysty odbywa się powyżej albo poniżej poziomu świadomości i jest to tajemnica, której nie należy zbytnio rozwidniać…

Lech Dzierżanowski

Koncepcja artystyczna projektu

Koordynator projektu: Dorota Chotyńska, d.chotynska@mik.waw.pl, tel. 22 586 42 26.