Polsko-Czeska Wiosna Literatury w Sieci | František Tichý „Transport poza wieczność”

Festiwal literacki Polsko-Czeska Wiosna Literatury, chociaż nie odbył się, jednak trwa! Przenieśliśmy go do sieci.

To będzie zapowiedź tego, co czeka nas jesienią, bo już wiemy, że Polsko-Czeska Wiosna Literatury zamieni się w Polsko-Czeską Jesień Literatury. W każdy czwartek zapraszam do oglądania, słuchania i czytania recenzji – co czwartek nowa książka, nowy pisarz, nowy tekst.

Na początek – znakomita książka Františka Tichego “Transport poza wieczność” Wydawnictwa EMG z Krakowa, której fragment przeczytał specjalnie dla nas aktor Łukasz Borkowski.

Elżbieta Szymańska, kuratorka projektu

Powieść o trudnych czasach na trudne czasy

recenzja Elżbiety Szymańskiej, kuratorki projektu

František Tichý „Transport poza wieczność”

Książek o czasach Holocaustu, takich jak „Transport poza wieczność”, przeznaczonych głównie dla młodzieży i wciągających jak powieść przygodowa, a jednocześnie głębokich i prawdziwych, trudno szukać w polskiej literaturze. Niełatwo jest przełożyć tak okrutny i zarazem już wielokrotnie opisany temat na język i opowieść, które mogą przemówić do współczesnego młodego czytelnika.

Czeskiemu pisarzowi – Františkowi Tichemu, udało się to doskonale, co zresztą nie było przypadkowe. Pisarz jest bowiem nauczycielem i autorem własnego nowatorskiego systemu wychowania, a przy tym od lat zajmuje się twórczością młodzieży z getta w Terezinie, m.in. Petra Ginza – niezwykle uzdolnionego chłopca żydowskiego pochodzenia, jednego z bohaterów książki „Transport poza wieczność”. To nie jedyny i nie główny bohater powieści – narracja i historia opowiedziane są z perspektywy kolegi Petra z liceum, Honzy. Na tym w dużej mierze polega siła książki, która w sugestywny sposób pokazuje świat wojny oczami chłopców – praskich licealistów, z którymi łatwo mogą utożsamić się współcześni nastolatkowie.

Jest to świat wspólnych wypraw nad rzekę, zabaw, nauki, bójek, pierwszych miłości, który jednak z każdym dniem wojny zmienia się na coraz bardziej okrutny. A zło, co w sposób sugestywny pokazał autor powieści, powstaje pomału – zaczyna się od drobnych na pozór zakazów i utrudnień, które jednak mają duży wpływ na życie bohaterów. O tym właśnie, o narastaniu zła poprzez niewielkie ograniczenia, nieprzypadkowo przypominał nam niedawno historyk i były więzień Auschwitz – Marian Turski, w swoim poruszającym przemówieniu podczas obchodów 75. rocznicy wyzwolenia obozu. Mówił on o tym, jak stopniowo i powolutku w takiej sytuacji zaczynamy się oswajać z myślą, że można kogoś wykluczyć i stygmatyzować, i jak ważne jest, aby do tego nie dopuścić i zachować się właściwie. Trzeba o tym przypominać, trzeba to uświadamiać, zwłaszcza młodym ludziom, bo jak pokazuje historia, zło może się powtórzyć.

Bohaterowie książki Tichego – mimo że są jeszcze dziećmi, zachowują się właściwie – w najlepszym tego słowa znaczeniu, nie zapominając o przyjaciołach, ale też o radości życia i zabawy, wspólnej pracy i nauki nawet w najcięższych warunkach, mimo wszystko. To ogromy walor książki Tichego, która, mimo tragicznego końca, śmierci bliskich i przyjaciół, niesie w sobie nadzieję i ocalenie. Tak naprawdę ta na pół fabularna a na pół dokumentalna, bo oparta na autentycznych materiałach książka, to „ […]wzruszająca i pełna napięcia opowieść o przyjaźni, lojalności, poczuciu wartości i sprawiedliwości […]”. Ta historia może być dla nas, zwłaszcza dziś, najlepszym dowodem na to, że nawet w trudnych czasach można znaleźć w życiu sens, radość i poczucie spełnienia. Polecam dla całej rodziny na te trudne czasy i nie tylko.

Elżbieta Szymańska

tłumaczenie: Anna Wanik
autor ilustracji: Stanislav Setinský
wydawca: EMG Ewa Mańkowska-Grin, Kraków 2029, wydanie czeskie 2017

III tom serii „Z głową”, która przeznaczona jest dla całej rodziny.

Książka do kupienia:
https://www.motyleksiazkowe.pl/1337_emg
Zachęcamy też do wspierania małych księgarni i zakupu w księgarniach, które biorą udział w akcji „Książka na telefon”. Szczegóły pod linkiem: http://ksiazkanatelefon.pl/ (tytuł dostępny w księgarniach w Warszawie m.in. w: Moda na Czytanie, Główna Księgarnia Naukowa im. Bolesława Prusa; Krakowie: Książkoteka, Księgarnia Akademicka, De RevolutionibusBooks&cafe; we Wrocławiu : Tajne Komplety).

Frantisek Tichy (1969)
Absolwent wydziału przyrodniczego Uniwersytetu Karola w Pradze, nauczyciel i pisarz, twórca oryginalnego systemu wychowania, tzw. Kolektywnego wychowania „Szkoła Naturalna”. System ów realizuje w prywatnej szkole ponadpodstawowej, której jest dyrektorem.

Od szesnastego roku życia pracował z dziećmi jako wychowawca na obozach letnich. Od 2010 roku zajmuje się twórczością młodzieży z getta w Terezinie, razem z uczniami swojej szkoły wymyślił tzw. Terezińską Sztafetę (Terezínská štafeta) – ogólnokrajową platformę z grami, konkursami i informacjami o spektaklach poświęconych życiu i twórczości nastolatków zamkniętych w czasie II wojny światowej w getcie Theresienstad.

W 2014 roku wydał monografię poświęconą jednemu z młodych więźniów obozu, Petrowi Ginzowi: Książę z żółtą gwiazdą (Princ se žlutou hvězdou), za którą otrzymał nagrodę Złota Wstęga (Zlatá Stuha), przyznawaną twórcom najlepszych książek dla dzieci i młodzieży w języku czeskim.

Za książkę Transprt poza wieczność (Transport za věčnost) otrzymał w roku 2018 najważniejszą czeską nagrodę literacką Magnesia Litera – odpowiednik polskiej Nagrody Literackiej Nike.